duaisdhán

Tá mé beagán mall. Níor thug mé faoi deara go dtí inniu gur bhuaigh Proinsias Mac a' Bhaird Comórtas Uí Néill 2010 lena dhán “Bróga”. Ba mhaith liom an duais a thréaslú leis agus ceist a chur air. Cá bhfuil an dán le léamh?

an radharc is deireanaí

Chuir mé an gairdín gluaiseachtach ag deireadh Mí Feabhra. Seo dhá ghrianghraf a thóg mé inné. Tá na plandaí ag teacht ar aghaidh go maith, ach is fada ó bhláthú fós iad.

Cliceáil le méadú.

Naomh Lúcás, Naomh Marcas & Bart Simpson

Seo dhá íomhá ón scríobhaí anaithnid a scríobh agus a mhaisigh Leabhar Dhéir (Book of Deer), leabhar an-bheag (54 mm X 107 mm) a bhfuil cuid de na Soiscéil i Laidin ann ... agus íomhá amháin ó Mhatt Groening, nach bhfuil anaithnid ar chor ar bith.

Cliceáil le méadú.

Is breá liom Naomh Lúcás ar an leathanach thuas. Is breá liom simplíocht a aghaidh, fantaisíocht a chuid éadaí, agus thar aon rud eile, a chuid gruaige!

Is cosúil go bhfuil gruaig chatach ar an Soiscéalaí Marcas thíos. Murab ionann agus Lúcás, tá cluasa ar an naomh seo freisin: cluasa beaga cruinne díreach mar atá ar Bhart. An féidir go raibh cur amach ag Groening ar na pictiúir seo? Nó an athionchollú é Groening den scríobhaí Gaelach? Mo cheol iad araon, cibé conas a mhínítear na cosúlachtaí seo.

Agúisín. Tá ceist agam oraibh anois maidir leis an nGaeilge. Deir muid “scéalta” san iolra. Cén fáth nach ndeir muid “Soiscéalta”? “Soiscéil” an t-iolra ceart de réir FGB.

cáis mahón: an tástáil

Cheannaigh mé canta den cháis a luaigh mé cúpla lá ó shin, an “tirimcháis cheathairthaobhach chomhchruthach”. Tá sí tirim, crua, agus an-ghéar. Parmigiano-Reggiano saghas borb, a déarfainn.

Tengwar

Cliceáil le méadú.

Is breá liom an aibítir seo! Tengwar an t-ainm atá uirthi. J. R. R. Tolkien a chum í. Úsáidtear í leis na teangacha Elvish a scríobh. Séard atá thuas ná aistriúchán den scéilín Sean-Ghaeilge faoin triúr manach a thug diúltú don saol.

na rudaí a d'ith mé anocht

Anocht d'ith mé an leathbhreac Hawaiiach de arán donn agus stobhach Gaelach: poi agus laulau. Faigheann ollmhargadh anseo i Seattle an dá délice seo caol díreach ó Hawai‘i. Sin buntáiste amháin atá againn anseo ar imeall an Domhain Thiar! Níl a fhios agam ach is féidir nár itheadh ceachtar acu seo riamh in Éirinn.

Tosaíonn an dá bhia seo le kalo (nó taro), planda a fhásann in uisce, cosúil le rís. Itear na duilleoga agus na fréamhacha araon.

Tá laulau beagán casta. Filltear muiceoil nó sicín, duilleoga úra kalo, agus beagán iasc saillte isteach i nduilleoga ki (nó ti) agus bruitear i ngalchorcán an pacáiste seo. Ní itear na duilleoga ki. Tá na duilleoga kalo beagáinín cosúil le spionáiste agus iad bruite -- nó meascán de spionáiste agus samhadh. Laulau le sicín a bhí agam anocht, ach seo pictiúr de laulau le muiceoil díreach tar éis é a oscailt. (Ní dhearna mise an méid seo uilig seo ar chor ar bith. Laulau prêt à manger a cheannaigh mé!)

Agus séard a itear leis an laulau ná poi, céard eile? Is rud cuibheasach simplí é an poi seo. Tá sé an-mhín, beagán géar, agus itear le spunóg é na laethanta seo. Bíonn dath liathchorcra air i gcónaí.

Déantar as fréamhacha an kalo é. Bruitear iad, scamhtar iad agus brúitear iad. Sin an méid.

Ceannaíonn beagnach chuile dhuine poi ón ollmhargadh, i mála plaisteach. Seo é an branda a d'ith mé anocht.

Bhí an béile seo chomh blasta agus go raibh orm é a roinnt libh!

scrioptúr inite

Sútra an Chroí, scríofa ar mhuisiriúin le Charwei Tsai.

Scríobh sí an téacs céanna ar tofu freisin.

leabhar inite eile

“Leabhar Pi” le Stephanie Krause & Robert Christie (2003)

Is cosúil go raibh an “leabhar” seo páirteach sa Festival international du livre mangeable tamall ó shin. Hmmm ... bheinn in ann rud éigin a dhéanamh le taos pióige, gealacán, siúcra agus cainéal. Bheadh an leathanach sin i nGaeilge, ar ndóigh.

Ith do shoiscéal!

Tá ár laoch calma, Mac Con Glinne, i dtír na mbianna anois, ag caint leis an Scál. Comhairlíonn an Scál dó dul go dtí díseart an Fháthlia, mar a bhfaighidh sé delicatessen iontach.

“Regut ém,” or Mac Con Glinne, “7 tabair soscéla immum.”

“Rachaidh mé mar sin,” arsa Mac Con Glinne, “agus tabhair soiscéil umam.”

“Do-bérthar,” ol in Scál, “.i. soscéla do thirm-cháisi c[h]ethar-ochair c[h]utrumma, 7 gébthair mo p[h]ater-sa fodén imut, 7 ní-s tadaill athgéri nó occuras int-í ima ngabar hí.”

“Tabharfar,” arsa an Scál, “soiscéil de thirim-cháis cheathair-thaobhach chomhchruthach, agus gheofar mo phaidir-se féin umat, agus níor theagmaigh gorta ná ocras riamh leis an té a ngabhtar uime í.”

Cáis chrua chearnógach? Níl ach cáis amháin mar sin ann ar feadh m'eolais: el queso mahón a dhéantar i Mionarca. An bhfuil blas naofa uirthi? Níor bhlais mé féin an cháis seo riamh, ach rachaidh mé sa tóir uirthi anois!

Lá an Domhain

“... an lá a íosfaidh sibh dá thoradh sin, go n-osclófar bhur súile agus go mbeidh sibh cosúil le déithe ...” Gein. 3:5

“Táimid cosúil le déithe agus tá sé chomh maith againn an cheird a fhoghlaim.” - Stewart Brand, Whole Earth Catalog, 1968

“Táimid cosúil le déithe agus ní mór dúinn an cheird a fhoghlaim.” - Stewart Brand, Whole Earth Discipline, 2005

Is éicea-phragmataí anois é Brand. Creideann sé, mar shampla, go bhfuil níos mó dóchais ná dainséir dúinn i dteicneolaíochtaí ar nós fuinneamh núicléach agus bia GMO. Is i dtéamh domhanda is mó atá an chontúirt anois, dar leis.

braigetóracht

D'aistrigh mé an focal “bragitóracht” sa bhlagmhír roimhe seo mar “abhlóireacht”, toisc nach raibh an focal ceart agam i Nua-Ghaeilge. Séard atá i gceist dáiríre ná ealaín an bhromaire. Ní “bromaireacht” .i. “gaotaireacht, scaothaireacht” atá mé a rá, ach “ceol is ceiliúir a thagannn as an tóin”. Ní ag magadh atá mé!

Cliceáil le méadú.

Ní ag goradh a dtóin atá an bheirt ar dheis sa léaráid chlúiteach seo, ach ag “braigetóracht”. Agus creid é nó ná creid, bhí i bhfad níos mó ar a gcumas acu na fuaimeanna borba a dhéanamh. Tá an cruthú againn a bhuí le Francach darbh ainm Joseph Pujol. Braigetóir nua-aoiseach a bhí ann.

“Le pétomane” an t-ainm stáitse a bhí air agus thuill sé níos mó airgead ná fuirseoir ar bith eile sa domhan nuair a bhí sé ag obair sa Moulin Rouge ag deireadh an naoú haois déag. Bhí Pujol in ann aer a tharraing isteach trína anas agus é a “easanálú” ansin, ag baint feidhm as a pholl tóna mar ghléas ceoil -- mar ghaoth-uirlis le bheith cruinn. “Un cas extraordinaire d'aspiration rectale et d'anus musical” an teideal ar alt a scríobh an Dr. Marcel Baudouin sa bhliain 1892. Is de thaisme a fuair Pujol amach go raibh an bua seo aige agus é ina bhuachaill. Bhí air an “ealaín chaillte” seo a fhoghlaim ar a chonlan féin. Maidir leis na braigetóirí meánaoiseacha, is cosúil gur fhoghlaim siad an ealaín ó bhraigetóirí eile. Ní raibh printíseach ag Pujol riamh. Tá níos mó faoi anseo.

Agus maidir leis an bhfocal Nua-Ghaeilge, “braigheadóir” an cruth réamh-Chaighdeánach a bheadh air is dócha. An mbeadh an litriú sin inghlactha sa Chaighdeán freisin?

Agúisín: podicicinist an Béarla a cuireadh ar “braigetóir” in Ancient Laws of Ireland, Vol. V (1901).

an crosán

Seo ↗ mar a shamhlaigh Darach Ó Scolaí an crosán darbh ainm An Ceithearnach Caolriabhach ina leagan den scéal sin. Agus seo an cur síos air sa téacs:

Chonaiceadar óglach caolriabhach isteach chucu, leath a chlaímh nochtaithe taobh thiar dá thóin, an t-uisce ag plobarnaíl ina bhróga, barra a dhá chluas amach trína sheanbhrat, agus bonsach bhonnloiscthe choill ina dheaslámh aige.

Agus seo cur síos ar Mhac Con Glinne, an mórchrosán eile inár litríocht, ag brostú leis chuig teach Phiocháin, mar a ndearna sé “cáintecht 7 bragitóracht 7 duana la filidecht” (.i. aoir is abhlóireacht is duanta le filíocht):

Luid Mac Con Glinne iarum co dedbirech díscir déinmnetach, 7 tócbais a lummain coíc-diabulta cengalta i fán a dá gualand, 7 cenglaid a lénid os mellaib a lárac, 7 cingis dar fiarlaít na faithchi fon samail-sin co tech Pichán meic Moíle Finde.

Chuaigh Mac Con Glinne ansin go deifreach dána mífhoighneach, agus thóg sé a bhrat cúigfhillte (a bhí) ceangailte ar a dhá fhiarghualainn, agus cheangail sé a léine os cionn meallta a thóin, agus shiúil sé trasna na faiche sa riocht sin go dtí teach Phiocháin.

Agus níor tháinig éinne roimhe nó ina dhiaidh a bhí níos fearr ná é mar chrosán (dar leis an scéal).

Aisling Mhic Conglinne

Thug mé sliocht as “Aislinge Meic Con Glinne” daoibh cúpla lá ó shin. Ní raibh a fhios agam ag an am sin gur aistrigh Tomás Ó Floinn an scéal meánaoiseach seo go Nua-Gaeilge thiar sa bhliain 1978. Nocht sé, nó cuid de, in Comhar. Fuair mé cúpla píosa de ar an idirlíon anseo agus anseo. Is cosúil gur foilsíodh an t-aistriúchán mar leabhar freisin. Fuair mé ISBN dó (9917409400) ar shuíomh an Kerry Library. Feicim go raibh suim ag Aonghus sa scéal seo trí bliana ó shin. Ba bhreá liom cóip den leabhar a fháil: an leabhar féin nó fótachóip de. Is cosúil nach bhfuil ann ach 60 leathanach.

Scamall luaithrigh os cionn na Vatacáine?

“Ba cheart duit níos mó na an NYT a léamh i gcás mar seo, a Dennis ghroí,” a dúirt Aonghus liom cúpla lá ó shin. Rinne mé amhlaidh inniu. Bhí níos mó scannal (trí cinn acu, le bheith cruinn) ar an National Catholic Reporter ná mar a bhí ar an New York Times, in alt leis an teideal “Crisis hangs over pope in Malta like volcanic ash”. Tá moladh ag dul don NCR as a neamhbhailbhe.

agúisín leis an mblagmhír roimhe seo

An dóigh is fearr le collaíocht an dé ionchollaithe a chlúdach:

céasadh ó shoiscéal Éireannach ón ochtú haois

Le bindealáin. Nó le bandaí rubair crosfhite?

ealaín, collaíocht & an Eaglais, cuid a dó

Níl an píosa ealaíne seo le feiceáil i lár timpealláin i Málta, ach i séipéal in Oklahoma.

Deir cuid den phobal nach bhfeiceann siad dada “neamhghnách” ann. Ach tá an oiread sin feirge ar dhaoine eile gur fhág siad paróiste. Tá daoine eile ann nach bhfuil sásta leis ar chor ar bith ach atá ag fanacht mar a bhfuil siad mar sin féin. Agus scéal cinnte go bhfuil daoine eile ann atá an-tógtha leis an íomhá seo ... ar chúisí éagsúla.

Fomna, fomna...

“Fomna, fomna, a Meic Con Glinne,

beóchail ná ro-t·báda!”

“Fainic, fainic, a Mhic Con Glinne, nár bhá an súlach thú!”

Is é seo an rabhadh a chuala Mac Con Glinne agus é ina chodladh go seascair i leaba an aba -- de réir leagain amháin den scéal. An scéal atá i gceist ná Aislinge Meic Con Glinne, scigaithris chlúiteach a cumadh san aonú haois déag. An féidir go raibh a fhios ag fear a chumtha go mbeadh “spórt” ann míle bliain ina dhiaidh sin ar a dtabharfaí gravy wrestling?

oibilisc nó bod?

Deir an méara nach mbeidh an Pápa in ann iad a idirdhealú. Deir an t-ealaíontóir go mbeidh, ó nach gnáthbhall den daoscarshlua é. D'iarr an méara ar an rialtas an íomhá a thógáil amach. Dhiúltaigh an rialtas é seo a dhéanamh. Is cosúil nach bhfuil siad sásta bréagriocht crann figí a chur air le linn chuairt an phontaif ach oiread.

deis fógraíochta

Cuir Do Theachtaireacht Anseo!

Marquee Domhanda Le

Níos Mó Ná Milliún De Lucht Féachana!

In aghaidh an lae nó in aghaidh na seachtaine.

Rátaí inchaibidle!

Tapaigh an deis ANOIS!!!

✠ Paolo Sardi

☏ 011-39-06-698-83538

“Is breá liom do hata, a stór!”

An bhfuil músaem na mítéar áit éigin sa Vatacáin, nó céard a tharlaíonn dóibh?

sagart in uimhir a 3 ar an léarscáil

Cliceáil ... (is mór an comhad é seo!)

Thug sagart i Massachusetts, James J. Scahill, seanmóir inné ina ndúirt sé gur mithid do Bhenedict éirí as an bpápacht. Ní mó ná sásta a bhí urlabhraí na deoise -- iontas na n-iontas. Ach sheas a phobal ag bualadh bos dó tar éis na seanmóire.

Is as mo sheanchóip de An Béal Bocht a tháinig an léarscáil thuas. Is trua nach bhfuil Myles ann fós le focal nó trí a scríobh faoi na himeachtaí seo.

iarratas

Aodh Mac Cathmhaoil

(nó Mac Aingil, an leasainm a bhaist a chuid mac léinn air)

An bhfuil fáil ag éinne ar Scáthán shacramuinte na haithridhe le Mac Aingil? Níl sé agam agus tá suim agam i gcomhthéacs an nath seo, “Ní bheantar a hainm don bhairíghin,” atá ag líne 4733.

beoir san fholcadán

Seo rann a tháinig anuas chugainn mar nóta imill sa Leabhar Breac.

Ni mochin

nech nosfothraic natib dig ;

Phléigh mé an chéad leathrann seo anseo.

Ach d'fhág mé an dara leathrann gan phlé. Is mithid é a phlé anois.

Maidir leis an litriú, níl ach nod amháin sa dá líne seo, an rud atá beagán cosúil leis an uimhir 3. Seasann sé seo do ‘-us’.

Tá rud eile sa rann seo nach bhfuil againn níos mó sa teanga: an forainm iontáite. Focal ilchruthach é an créatúr seo: no-s-B, dian-os-B, no-dus-B, man-us-B, nach-as-B. Is ionann an chuid throm díobh seo agus “him” nó “himself”. Tagann an briathar “B” ina dhiaidh.

Dála an scéil, is sampla maith de Mheán-Ghaeilge é seo.

Sanas Cormaic 1191

Cliceáil etc.

Seo iontráil eile as Sanas Cormaic. Tá an ceann seo le fáil i lámhscríbhinn ón séú haois déag. Tá an téacs céanna le fáil in Leabhar Buí Leacain, a scríobhadh faoi thús an chúigiú haois déag. Is dócha go bhfuil an teanga níos sine ná sin, áfach. Maidir le stair Shanas Chormaic, dúirt Paul Russell an méid seo in A New History of Ireland: Prehistoric and Early Ireland (Oxford, 2005):

“... the processes of the compilation of Cormac's Glossary were very complex and seem to have involved amalgamation and re-editing material from a range of sources.”

Sanasaíocht an fhocail “sionnach” atá againn anseo. Is cliste an míniú é seo, bíodh is nach bhfuil aon bhunús leis ó thaobh na teangeolaíochta de.

NB: tá áit amháin sa téacs mar a bhfuil ‘s’ amháin in áit an dá ‘s’ atá ag teastáil. Ní dóigh liom gur gá dúinn é a aistriú len é a thuiscint. Is dócha gur leor é a athscríobh.