18 Lúnasa 2012

An focal ceart?


Seo iad na focail:

1. cúr
2. sobal
3. uan
4. cúrán
5. coipeadh

Agus seo iad na pictiúir.  Cén focal (níos mó ná ceann amháin más maith leat) a chuirfeá le gach ceann acu? Abair liom, led thoil!


1.

2.



3.



4.



5.



6.

16 Lúnasa 2012

500 Scoláire - Guth Amháin


Amhrán grá don teanga:



Mo cheol iad!

15 Lúnasa 2012

mallú múinte



“Is cett duit an talam dot slucud.”

“Is cead duit an talamh dod shlogadh” i litriú an lae inniu.  Dúirt Colmán mac Luacháin é seo le duine a chuir fearg air agus b'éifeachtach an mhallacht í de réir dealraimh: “is rosluic an talam fochétóir an rechtaire.” Ní fhaca mé mallacht níos cúirtéisí ná í seo riamh. Ní bhíonn na naoimh sna seanscéalta chomh múinte sin de ghnáth. Tá an scéilín le fáil in Betha Colmáin Maic Lúacháin (§ 55).

11 Lúnasa 2012

Muileann na Mallachtaí



Deá-scéal!  Tá inneal mallachtaí nua le haghaidh na Sean-Ghaeilge ar fáil ar an idirlíon anois, anseo. Is leagan beta é seo, mar sin is féidir go mbeidh athruithe ag teacht, ach tá sé ag obair anois.  Bainigí triail as!

09 Lúnasa 2012

comhrá le mo chat


Mícheál -  Ó, féach, tá préacháin sa chrann!
Mise -  Sea, bhuel.
Mícheál - (cúpla nóiméad níos déanaí) Féach, tá préacháin sa chrann.
Mise - Nach mbíonn préacháin sa chrann go minic?
Mícheál - Sea, bhuel.
Mícheál - (cúpla nóiméad níos déanaí) Féach, tá préacháin sa chrann.
Mise - Tá go maith.  Céard tá uait?
Mícheál - Níl a fhios agam go beacht.
Mícheál - (cúpla nóiméad níos déanaí) Féach, tá préacháin sa chrann.

Cosain muid!


Cosain muid ó waincéirí Wall Street!


Ar bradaibh na mbercc
rom·ain Ísu ard!

Ar chreacha na sladaithe
cosain mé a Íosa ard!

08 Lúnasa 2012

rent boys anallód


Cé mhéad a bhí ar rent boy in Éirinn anallód?

Ní hansa. Tá an freagra againn sa sliocht seo ó théacs a dtugtar The Monastery of Tallaght air de ghnáth. Tá sé le fáil i Leabhar Bhaile an Mhóta, a scríobhadh thart faoin mbliain 1390.

... Screpul doberar
do gilli no óclig ar comaitecht do
neuch o pecad étraid no do mnáoi

Screaball a thugtar 
do ghiolla nó óglach ar chaoifeacht do 
neach i bpeaca éadraidh, nó do mhnaoi

I bhfocail eile, “an tsuim bheag airgid a thugtar d'fhear óg, nó do bhean, as ucht dul le duine i bpeaca na colainne.” Tá “caoifeacht” agus “éadradh” san fhoclóir fós, ach ní dóigh liom go bhfuil siad i ngnáthúsáid.

Maidir leis an “screpul” nó “screaball”, ba aonad luacha é. Tháinig an t-ainm ó “scripulus” na Laidine. Bhí 24 screpul san unsa sa chóras sin. Deir foinsí éagsúla rudaí éagsúla faoi luach an screpuil, ach is léir nach raibh a lán airgid i gceist. Uaireanta, ní chiallaíonn “screpul” ach fee

06 Lúnasa 2012

mallacht shuarach


Forraib ammarthan do gnuis.
Go raibh mí-ádh ar do ghnúis!

forraib = for-raib = go raibh ar
ammarthan = amarrán .i. mí-ádh (ó “imḟorrán = foréigean” sa tSean-Ghaeilge)

Tá an mhallacht seo le fáil in The Monastery of Tallaght (§ 7).  Bhí seanbhean bhocht ag bualadh bleid ar ab darbh ainm Dubhlitir. Bhris ar an bhfoighne aige agus dúirt sé léi, “Bailigh leat! Go raibh mí-ádh ar do ghnúis!” Chuala ab eile, Maol Ruain, é seo agus lochtaigh seisean Dubhlitir ar an toirt. 

04 Lúnasa 2012

saor ar aineolas


Seo leathrann a dtaitníonn a shimplíocht liom. Tá sé le fáil ag deireadh an dáin ar Mag Luirg i Leabhar Bhaile an Mhóta. Is cuid den dinnseanchas é an dán seo, ach is leis an bhfile féin an guí seo.

manaim mo corp

is mo ceol

rob saer

ar olc ar aineol


M'anam, mo chorp, is mo cheol:
go raibh siad saor ar olc, ar aineol.

01 Lúnasa 2012

biachlár Lá Lúnasa


leitís, caora, biolar, cáis

adhaa3. Lit: Fitting, proper.

Lugnassad, luaid a hada
cecha bliadna ceinmara,
fromad cech toraid co m-blaid,
biad lusraid la Lugnasaid.



Lúnasa, luaigh a adha
gach bliain in imigéin,
blaiseadh gach toraidh clúitigh,
bia lusra Lá Lúnasa*.


Lammas-day, make known its dues
In each distant year:
Tasting every famous fruit,
Food of herbs on Lammas-day.



* nó “bia lusra le Lúnasa”