an muileann Francach

Ar thug tú faoi deara gur éan corr í an Fhraincis i measc na dteangacha eile a tháinig ón Laidin?  Is féidir tréithe a máthar a fheiceáil go soiléir ar éadan na Spáinnise agus na hIodáilise.  Mar shampla, is ionann “tá grá agam ort” sa trí theanga: te amo. Cuir é sin i gcomórtas le je t'aime na Fraincise anois! Thosaigh an Fhraincis ag dul a bealach féin i bhfad ó shin, ag ciorrú agus ag giorrú na Laidine go dtí gur ar éigin a bhí aithne súl ná béil uirthi.

Tá sé intinn agam seachtain a chaitheamh sa Bhurgúin ag deireadh an tsamhraidh. Ós Celtophile mise, beidh orm cuairt a thabhairt ar chúpla iarsmalann agus cúpla láithreán seandálaíochta a bhfuil baint acu leis na Ceiltigh ansin.  Ina measc siúd tá Alésia, Bibracte, agus Autun. Cuireadh Autun ar bun mar chathair úrnua sna blianta 16-13 B.C. Baisteadh ainm leath-Rómhánach leath-Cheilteach uirthi: Augustodunum, .i. Dún Auguist. Ach féach céard a tharla dó.  Chuaigh Augustodunum tríd an muileann Francach agus níl fágtha anois de ach Autun!

Uaireanta, ach ní go minic, is é an mhalairt a tharlaíonn.  Luaigh mé an focal Laidine arra seachtain nó dhó ó shin sa bhlagmhír seo.  “Éarlais” an chiall atá leis.  Tá sé sa Fhraincis fós leis an gciall chéanna, ach le dhá litir de bhreis ann: arrhes. Ach ná bíodh díomá ort. Cé go bhfuil sé litir ann, is mar /ar/ a deirtear é!