Cliceáil le méadú.
Seo seanfhocal ársa eile daoibh. Tá sé scríofa sa Leabhar Breac ar leathanach 46. Tosaíonn an téacs sa pictiúr thuas leis an nod ‘7’ (= agus) thuas, ach ní cuid den seanfhocal é sin dáiríre. Tá ‘7’ eile ann i lár na líne, áfach, ar cuid den seanfhocal é. Níl ach nod amháin eile ann: líne thonnach os cionn na litreach ‘i’ a fheictear faoi dhó anseo. Is ionann an ‘i + líne thonnach’ seo agus “im”.
Leideanna:
1. Tosaíonn an seanfhocal le briathar agus críochnaíonn sé le foirm eile den bhriathar céanna.
2. Is coimpléasc briathartha é an dara ceann. Is é sin le rá, tá an forainm “-t-” dingthe isteach i lár an bhriathair. Is abairt iomlán é an coimpléasc briathartha: tá an t-ainmní, an briathar agus an cuspóir uilig ann. Níl aon rud mar sin againn i nGaeilge an lae inniu.
3. Tá an briathar seo sa teanga fós, bíodh is nach bhfuil an litriú ceannann céanna air.
4. Is ainmfhocal é an dara focal thuas, ní an réamhfhocal “ag”.
'imm-imgaib (im-gaib)' an briathar, ceapaim.
ReplyDeleteB'fhéidir
"Imm-gaib ag ocus noam-geba"
Ach nílim cinnte den bhrí leis.
Seachain sé bó agus seachnóidh sí é?
Agus ní duine é, ach rud éigin, mar is neodrach an forainm atá sáite isteach i 'noam-geba'.
Maidir leis an bhforainm iontáite, féach leid a dó thuas arís.
ReplyDeleteAgus - rud nach ndúirt mé - tá síneadh fada ag teastáil os cionn an ‘a’ san ainmfhocal: ág.
Gabh mo leithscéal, a Dennis, níor léigh mé na leideanna go dtí seo. Tá níos mó ciall leis anois!
ReplyDelete"Immgaib ag ocus notimgeba"
nó "Imm-gaib ág ocus notim-géba" ?
Seachain contúirt agus seachnóidh sé thú.
An mbeadh sé seo ceart i nGaeilge an lae inniu?
ReplyDeleteImghabh ágh, agus imghabhfaidh sé tú?
ágh [ainmfhocal firinscneach den chéad díochlaonadh]
cath; contúirt; laochas.
recté: imghabhfadh
ReplyDeleteAn ionann an teachtaireacht sa seanfhocal sin agus 'Ná bac le mac an bhacaigh agus ní bhacfaidh mac an bhacaigh leat'?
ReplyDelete@ Liz:
ReplyDeletenó "Imm-gaib ág ocus notim-géba" ?
“Immgaib ág ocus no-t·imgéba” a scríobhfainn i litriú scolártha an lae inniu, gan fleiscín sa chéad fhocal, toisc go bhfuil an bhéim ar an gcéad siolla. Tá an bhéim ar “im-” sa choimpléasc bhriathartha freisin.
@ Aonghus: bhí an ceart agat sa chéad leagan leis an mbriathar san fháistineach: imghabhfaidh
@ Áine: Ní dóigh liom gurb ionann iad, ach tá siad gaolmhar le chéile, gan dabht.