Altram Tige Dá Medar

Seo sliocht as an scéal “Altram Tige Dá Medar” a tháinig anuas chugainn sa lámhscríbhinn Leabhar Fhear Maighe. Tá Manannán ag tabhairt comhairle a leasa d'Aonghus, á bhrostú chun seilbh a ghlacadh ar Bhrú na Bóinne. Tabharfaidh mé an bunleagan ar dtús, díreach mar atá sé scríofa, móide beagán poncaíochta.

“Leig as,” ar Manannán, “oir is uaisli ri na ridiri & is uaisle triath na tanaisdi & is fearr comus na cuidiugadh & is fearr airithi na oirciseacht & is fearr tele a lamh na teli a athair no mathair no athach, gibe acu ar a n-iarfa achuingi & do cuir sin crideam comor an Aengus & adubhairt, “Isi do comairli dogentar do chur so, a drigh,” ar Aengus.

“Lig as,” arsa Manannán, “óir is uaisle rí ná ridirí, agus is uaisle triath [prionsa] ná tánaiste, agus is fearr cumas ná cuidiú, agus is fearr áirithe ná oirchiseacht [trua], agus is fearr ‘tabhair, a lámh’ ná ‘tabhair, a athair’ nó a mháthair nó a athaigh, cibé acu ar a n-iarrfá achainí, agus chuir sin creideamh chomh mór in Aonghus, agus dúirt “Is í do chomhairle a dhéanfar do chur seo [an turas seo], a dhruí,” arsa Aonghus.

Tá suim ar leith agam sa tsraith comparáidí a dhéanann Manannán le huchtach a thabhairt d'Aonghus:

Is uaisle rí na ridirí. 
A king is more noble than his knights.

Is uaisle triath ná tánaiste. 
A great king is more noble than the heir apparent.

Is fearr cumas ná cuidiú. 
Ability is better than aid. 

Is fearr áirithe ná oirchiseacht. 
Certainty (firm ownership) is better than charity.

Is fearr ‘tabhair, a láimh’ ná ‘tabhair, a athair’. 
‘Give, o my hand!’ is better than ‘Give, o father!’

Tá focal amháin sa téacs seo nach bhfuil againn níos mó ar chor ar bith, mar atá “tele” nó “teli”. Deir eDil gur iasacht ó theanga Ghearmánach atá ann, is dócha: 

taile, tele, etc. ipv. 2 s. (prob. Germ. loanwd., Thurn. Hdb. § 586 ). give, bring hither

… tele a lamh na teli …