Tá cnuasach focal agam anseo a bhfuil “sliminess” agus an siolla -r(e)am- i gcoitianta acu.
Tá an chéad dá cheann le fáil i dtéacsanna ón 17ú haois (Rosa Anglica i nGaeilge agus Annála na gCeithre Máistrí), agus an tríú ceann ón gcéad leath den 18ú haois (Foclóir Beaglaich & Cuirtin). Tá na cinn eile le fáil i leabhair a foilsíodh sa 20ú haois.
1. srem - a discharge from the eyes
2. réma (< Lat. rheuma) - rheum, phlegm
3. réamadh bhios san gceann (sainmhíniú de “pose” = head cold)
4. réam / réamadh - phlegm, rheum, catarrh
5. sream / sreamadh - matter running from the eyes
6. sram - (of eyes) gum; mucous discharge; rheum, slaver; slime
7. sréamlóg - slimy track
8. ramalach - slime or stagnant water (Connacht)
9. ramallae - slime (slime on fish ~ Kilkenny & Waterford)
10. ramallag - puddle (Scottish Gaelic)
Is féidir (dócha?) go bhfuil 1-6 gairid i ngaol. Céard faoi na cinn eile? An comhtharlú ar fad é go bhfuil an siolla ram- againn in uimhreacha 8-9 freisin? Cá seasann 7?
s caillte sna cinn eile? Nó s bhreise fearacht teach > stigh?
ReplyDeleteIs cosúil gur focal dúchasach “sream / sram” a tháinig ón bhfréamh IE *sreu- (sruthaigh, sruth, stream). Tháinig “rheuma” na Gréigise ón bhfréamh céanna agus tháinig sé isteach sa Ghaeilge mar iasacht níos déanaí.
ReplyDelete